بازیافت طلا چیست؟

بازیافت طلا به فرآیند استخراج، تصفیه و استفاده مجدد از طلای قدیمی، دست دوم یا ضایعاتی گفته می‌شود. این فرآیند شامل جداسازی طلا از جواهرات کهنه، شمش‌های قدیمی، بردهای الکترونیکی، قطعات صنعتی و سایر منابع حاوی طلا است. هدف اصلی بازیافت طلا، کاهش نیاز به استخراج از معدن، حفظ محیط زیست و بهره‌وری بیشتر از منابع موجود است. در این مقاله از  زرمینکس به بررسی کاربرد، مزایا و  مراحل بازیافت طلا می‌پردازیم.

مراحل بازیافت طلا

•  جمع‌آوری و تفکیک مواد حاوی طلا
  

  فرآیند بازیافت طلا با جمع‌آوری منابع حاوی طلا آغاز می‌شود. این منابع شامل موارد زیر هستند:

  🔹 زیورآلات قدیمی یا شکسته: جواهراتی که دیگر استفاده نمی‌شوند، شامل انگشتر، دستبند، گردنبند و گوشواره.
  🔹 قطعات صنعتی: برخی صنایع مانند هوافضا، دندان‌پزشکی و الکترونیک از طلا برای ساخت تجهیزات استفاده می‌کنند.
  🔹 بردهای الکترونیکی: موبایل‌ها، لپ‌تاپ‌ها، کامپیوترها، تلویزیون‌ها و سایر دستگاه‌های الکترونیکی مقادیر کمی طلا در مدارهای خود دارند.
  🔹 سکه و شمش‌های قدیمی: برخی از شمش‌ها یا سکه‌های طلا ممکن است خلوص پایین‌تری داشته باشند و نیاز به پالایش مجدد داشته باشند.

  پس از جمع‌آوری، مواد براساس عیار طلا، درصد خلوص، ترکیبات دیگر و میزان آلودگی تفکیک می‌شوند. این مرحله برای بهینه‌سازی فرآیند تصفیه و کاهش هزینه‌های بازیافت اهمیت دارد.

• ارزیابی و تست خلوص
  

  پس از تفکیک مواد، میزان طلای خالص موجود در هر قطعه تعیین می‌شود. این کار از طریق روش‌های مختلفی انجام می‌شود:

  🔹 تست اسید نیتریک:
  در این روش، یک قطره اسید نیتریک روی قطعه طلایی ریخته می‌شود. بسته به واکنش شیمیایی، می‌توان عیار طلا را تخمین زد. اگر تغییر رنگ ایجاد شود، ممکن است فلز ترکیبی باشد و خلوص آن کمتر از ۲۴ عیار باشد.

  🔹 تست سنگ محک (Touchstone Test):
  در این روش، طلا روی یک سنگ مخصوص (سنگ محک) کشیده شده و سپس چند قطره اسید نیتریک روی آن ریخته می‌شود. رنگ باقی‌مانده مشخص می‌کند که عیار طلا چقدر است.

  🔹 استفاده از دستگاه XRF (فلورسانس اشعه ایکس):
  دقیق‌ترین روش برای تعیین خلوص طلا، استفاده از دستگاه XRF است که بدون نیاز به تخریب قطعه، عیار و ترکیبات فلزی آن را مشخص می‌کند.

  🔹 آنالیز شیمیایی (روش کوپلاسیون):
  در این روش، نمونه‌ای از طلا در کوره‌های مخصوص با مواد خاص ذوب شده و ناخالصی‌ها جدا می‌شوند تا خلوص آن مشخص شود. این روش اغلب در آزمایشگاه‌های تخصصی استفاده می‌شود.

  پس از تعیین خلوص، قطعات طلای دارای ناخالصی بالا به مراحل بعدی برای تصفیه فرستاده می‌شوند.

•  ذوب و تصفیه طلا
  

  🔹 مرحله ذوب:
  طلا در دمایی حدود ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ درجه سانتی‌گراد در کوره‌های مخصوص ذوب می‌شود. این کار در محیط کنترل‌شده‌ای انجام می‌شود تا از اکسید شدن یا تبخیر ناخواسته جلوگیری شود.

  🔹 روش‌های تصفیه طلا:
  برای حذف ناخالصی‌ها و رسیدن به طلای خالص ۹۹.۹۹٪ (۲۴ عیار)، از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود:

  ✅ تصفیه با اسید نیتریک و تیزاب سلطانی:
  یکی از رایج‌ترین روش‌های تصفیه، استفاده از ترکیب نیتریک اسید و هیدروکلریک اسید است که به آن تیزاب سلطانی می‌گویند. این محلول ناخالصی‌هایی مانند نقره، مس و پالادیوم را حل کرده و طلا را به‌صورت محلول جدا می‌کند. سپس با روش‌های شیمیایی، طلا از این محلول بازیابی می‌شود.

  ✅ روش الکترولیز (آبکاری معکوس):
  در این روش، طلا به‌عنوان آند (قطب مثبت) و یک ورقه از طلای خالص به‌عنوان کاتد (قطب منفی) در یک محلول شیمیایی قرار داده می‌شود. با عبور جریان الکتریکی، ناخالصی‌ها از طلا جدا شده و در نهایت، طلای خالص روی کاتد رسوب می‌کند.

  ✅ فرآیند کلریناسیون (روش میله روی):
  این روش شامل استفاده از کلر برای اکسید کردن ناخالصی‌ها در طلای مذاب است که باعث می‌شود ناخالصی‌ها از بین بروند و طلا خالص‌تر شود.

  ✅ فرآیند کوپلاسیون:
  در این روش، طلا همراه با سرب در یک کوره حرارت داده می‌شود. سرب ناخالصی‌ها را جذب کرده و در نهایت طلای خالص باقی می‌ماند.

  پس از این مراحل، طلا به شکل خالص برای قالب‌گیری آماده می‌شود.

•  قالب‌گیری و شکل‌دهی مجدد
  

  بعد از اینکه طلا تصفیه شد، به شکل‌های مختلفی در می‌آید تا بتوان مجدداً از آن استفاده کرد. این اشکال شامل موارد زیر است:

  🔹 شمش طلا:
  طلای خالص در قالب‌های مخصوص ریخته شده و به شکل شمش‌های استاندارد ۱ گرمی تا ۴۰۰ اونسی (۱۲.۴ کیلوگرمی) درمی‌آید. شمش‌ طلا معمولاً برای سرمایه‌گذاری و ذخیره‌سازی طلا استفاده می‌شوند.

  🔹 گرانول طلا:
  طلا به‌صورت دانه‌های کوچک (گرانول) قالب‌گیری می‌شود که در صنعت طلاسازی برای ساخت جواهرات جدید و آبکاری طلا کاربرد دارد.

  🔹 ورق طلا:
  طلای تصفیه‌شده می‌تواند به‌صورت ورق‌های بسیار نازک تولید شود که در صنایع هنری، دکوراسیون، معماری، صنایع غذایی و دارویی استفاده می‌شود.

  🔹 سکه‌های طلا:
  برخی از طلای بازیافتی به سکه‌های استاندارد بانکی و کلکسیونی تبدیل می‌شود که ارزش بالایی برای سرمایه‌گذاری و ذخیره ارزش دارند.

  🔹 طلای آب‌شده:
  طلای آب‌شده حاصل ذوب مجدد جواهرات قدیمی، قطعات شکسته یا ضایعات طلا است که هنوز تصفیه کامل روی آن انجام نشده است. این نوع طلا معمولاً دارای ناخالصی‌هایی از جمله مس و نقره است و به‌عنوان یک واسطه برای خرید و فروش طلا قبل از تصفیه نهایی در بازار معامله می‌شود. طلای آب‌شده معمولاً برای ساخت شمش، جواهرات جدید یا بازیافت مجدد استفاده می‌شود.

کاربردهای طلا بعد از بازیافت

بسته به خلوص و نوع طلای بازیافتی، می‌توان آن را در بخش‌های مختلفی استفاده کرد:

•  ساخت جواهرات جدید: طلای بازیافتی به عنوان ماده اولیه برای طراحی و تولید جواهرات جدید استفاده می‌شود.
•  سرمایه‌گذاری: بسیاری از طلاهای بازیافتی به شکل شمش و سکه‌های استاندارد درآمده و در بازارهای مالی معامله می‌شوند.
•  استفاده در صنایع الکترونیک: طلا به دلیل خاصیت رسانایی بالا در بردهای الکترونیکی، گوشی‌های موبایل، کامپیوترها و چیپ‌های پردازشی به کار می‌رود.
•  کاربردهای صنعتی و پزشکی: از طلا در صنایع هوافضا، دندان‌پزشکی و تجهیزات پزشکی مانند دستگاه‌های MRI استفاده می‌شود.

مزایای بازیافت طلا

•  حفظ منابع طبیعی: استخراج معادن طلا بسیار پرهزینه و مخرب برای محیط‌زیست است. بازیافت کمک می‌کند تا نیاز به استخراج کاهش یابد.
•  کاهش آلودگی زیست‌محیطی: استخراج طلا از معادن باعث آلودگی آب و خاک و انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شود. بازیافت، این آسیب‌ها را به حداقل می‌رساند.
•  کاهش هزینه‌های تولید: بازیافت طلا به دلیل نیاز کمتر به فرآیندهای پیچیده استخراج، هزینه کمتری نسبت به تولید از معادن دارد.
•  ایجاد فرصت‌های اقتصادی: بسیاری از کسب‌وکارها در حوزه بازیافت طلا فعالیت می‌کنند که موجب اشتغال‌زایی می‌شود.

آیا طلای دست دوم قابل بازیافت است؟

بله، طلا هیچ‌گاه کیفیت خود را از دست نمی‌دهد و همیشه قابل بازیافت است. جواهرات دست دوم پس از ذوب و پالایش، به طلای خالص تبدیل شده و می‌توان از آن برای ساخت جواهرات جدید، شمش و سکه‌های استاندارد یا در صنایع مختلف استفاده کرد.

طلای بازیافتی به چه اشکالی تبدیل می‌شود؟

1. جواهرات جدید (با طراحی‌های مدرن)
2. شمش و سکه‌های طلا و طلای آب شده (برای سرمایه‌گذاری)
3. قطعات الکترونیکی و صنعتی
4. پوشش‌های طلا در صنایع پزشکی و فناوری

بازیافت طلا از بردهای الکترونیکی و خطرات آن

علاوه بر جواهرات، طلا در قطعات الکترونیکی نیز وجود دارد. بازیافت این طلا به دلیل استفاده از مواد شیمیایی خطرناک مانند سیانید و اسید نیتریک، ریسک بالایی دارد و باید توسط متخصصان و در محیط‌های کنترل‌شده انجام شود. در مقاله خطرات استخراج طلا از برد‌های الکترونیکی بصورت کامل درباره ریسک این روش توضیحات کاربردی درج شده است.

1. آیا بازیافت طلا از نظر اقتصادی به‌صرفه است؟
   بله، زیرا هزینه‌های استخراج و فرآوری معدن را کاهش می‌دهد و ارزش طلا حفظ می‌شود.
2. چطور می‌توان طلای بازیافتی را فروخت؟
   از طریق کارگاه‌های طلاسازی و طلا فروشی‌ها می‌توان نسبت به فروش طلای بازیافتی اقدام کرد.
3. آیا طلای بازیافتی کیفیت پایین‌تری دارد؟
   خیر، طلا پس از تصفیه و ذوب دوباره به همان خلوص اولیه بازمی‌گردد.
4. آیا طلای روکش‌دار هم قابل بازیافت است؟
   بله، اما فرایند جداسازی روکش از طلای اصلی هزینه‌بر و پیچیده است.
5. آیا بازیافت طلا باعث کاهش قیمت آن در بازار می‌شود؟
   خیر، چون طلا همیشه تقاضای بالایی دارد و بازیافت بیشتر موجب پایداری عرضه می‌شود.

جمع‌بندی

بازیافت طلا نه‌تنها یک راهکار اقتصادی برای استفاده مجدد از این فلز گران‌بها است، بلکه به حفظ منابع طبیعی و کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی کمک می‌کند. چه طلای قدیمی و طلای شکسته داشته باشید، چه بخواهید سرمایه‌گذاری کنید، فرآیند بازیافت یک گزینه مطمئن و سودآور برای بهره‌گیری حداکثری از ارزش طلا محسوب می‌شود.