در بازاری مثل ایران که طلا یکی از اصلی‌ترین ابزارهای سرمایهگذاری است، دانستن قوانین مالیاتی نقش کلیدی در تصمیم‌گیری‌های مالی دارد. مالیات‌های مربوط به خرید و فروش طلا، در صورت ناآگاهی، می‌توانند سود سرمایه‌گذاران را کاهش دهند یا حتی باعث جریمه شوند. در این مقاله از زرمینکس، تمام جنبه‌های مالیات طلا را با جزئیات کامل بررسی می‌کنیم؛ از مالیات خرید انواع طلا تا مالیات فروش، روش محاسبه، معافیت‌ها و مثال‌های کاربردی. این مقاله بصورتی نوشته شده که هم خریداران عادی و هم سرمایه‌گذاران حرفه‌ای بتوانند با یک نگاه، تصویر روشنی از قوانین مالیاتی طلا در ایران به دست آورند.
مالیات طلا چیست و چرا گرفته می شود؟
مالیات طلا مبلغی است که دولت از خریداران یا فروشندگان طلا بر اساس قوانین مالیاتی کشور دریافت میکند. این مالیات به حساب سازمان امور مالیاتی کشور (زیرمجموعه وزارت امور اقتصادی و دارایی) واریز میشود و مستقیماً به جیب فروشنده یا صرافی نمی‌رود. فروشنده فقط واسطه دریافت این مبلغ از شماست و موظف است آن را به اداره مالیات پرداخت کند.
دلیل دریافت مالیات طلا، شفافیت معاملات و کنترل دلالی و سفتهبازی است. در گذشته، نبود سیستم دقیق مالیاتی باعث می‌شد برخی افراد با خرید و فروش‌های کلان و بدون پرداخت مالیات، بازار را دچار التهاب کنند. این مالیات همچنین بخشی از درآمدهای پایدار دولت برای ارائه خدمات عمومی و زیرساخت‌های اقتصادی محسوب میشود.
میزان مالیات طلا بسته به نوع معامله فرق دارد؛ در خرید طلای نو، ۹٪ فقط روی اجرت و سود فروشنده اعمال میشود و اصل طلا و آبشده معاف‌اند. در فروش با سود، مالیات بر عایدی سرمایه (۳۰٪، ۲۰٪ یا ۱۰٪) و برای طلافروشان مالیات عملکرد پلکانی (۱۵٪ تا ۲۵٪) دریافت میشود؛ این مبالغ به حساب دولت واریز شده و برای کنترل بازار و جلوگیری از سفتهبازی اخذ می‌گردد.
انواع مالیات طلا
-
مالیات بر ارزش افزوده (VAT): این مالیات فقط روی اجرت ساخت و سود فروشنده اعمال میشود و اصل طلای خام یا آبشده از آن معاف است.
-
مالیات بر عایدی سرمایه (CGT): بر سود حاصل از اختلاف قیمت خرید و فروش طلا، سکه یا شمش بعد از کسر تورم اعمال میشود و هدف آن کنترل سفتهبازی و ثبات بازار است.
-
مالیات عملکردی طلافروشان: مالیاتی است که طلافروشان براساس سود سالانه خود (بهصورت پلکانی بین ۱۵٪ تا ۲۵٪) به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌کنند.
1- مالیات بر ارزش افزوده طلا بر اساس قانون جدید
-
اصل طلا: ارزش ذاتی فلز طلا سرمایه‌ای محسوب میشود و برای جلوگیری از افزایش غیرمنطقی قیمت و حمایت از سرمایه‌گذاران، از مالیات بر ارزش افزوده معاف است.
-
اجرت ساخت + سود فروشنده: این دو بخش بهعنوان خدمات و فعالیت تجاری در نظر گرفته می‌شوند و مشمول ۹٪ مالیات بر ارزش افزوده هستند.
-
طلای آبشده: به‌دلیل نداشتن اجرت ساخت و معمولاً بدون سود فروشنده، خرید طلای آب شده کاملاً معاف از مالیات است و همین موضوع آن را برای سرمایهگذاری جذاب میکند.
-
سکه طلا: خرید سکه از بانک مرکزی یا طلافروشیهای دارای مجوز همچون زرمینکس، تا تعداد مشخصی معاف است؛ اما خریدهای سنگین یا غیررسمی ممکن است هنگام فروش یا بررسی‌های مالیاتی بررسی شود.
2- مالیات بر عایدی سرمایه طلا
مالیات بر عایدی سرمایه مالیاتی است که بر سود خالص حاصل از فروش طلا، سکه یا شمش اعمال میشود. این مالیات برای کنترل سفتهبازی، کاهش معاملات کوتاه‌مدت و ایجاد ثبات در بازار وضع شده است.
مالیات بر عایدی سرمایه طلا یعنی وقتی شما طلا، سکه یا شمش را به قصد سرمایهگذاری می‌خرید و بعداً با قیمت بالاتر می‌فروشید، دولت از سود واقعی شما پس از کسر تورم مالیات می‌گیرد. به‌عبارت ساده، اگر افزایش قیمت فقط به‌خاطر تورم باشد، آن بخش مالیات ندارد و تنها رشد ارزش فراتر از تورم مشمول مالیات است.
برای مثال، اگر ۳۰ گرم طلا را بخرید و کمتر از یک سال بعد با قیمت بالاتر بفروشید، سود خالص شما با نرخ ۳۰٪ مالیات‌گذاری میشود. اگر همان طلا را بین یک تا دو سال نگه دارید، نرخ مالیات به ۲۰٪ کاهش می‌یابد و اگر بیش از دو سال صبر کنید، این نرخ به ۱۰٪ می‌رسد. همچنین فروش مقدار کم (تا ۱۵۰ گرم طلای ۱۸ عیار یا معادل آن) از این مالیات معاف است.
| مدت نگهداری | نرخ مالیات بر سود | شرایط معافیت/توضیحات مهم |
|---|---|---|
| کمتر از ۱ سال | ۳۰٪ | بالاترین نرخ برای جلوگیری از سفتهبازی کوتاه‌مدت؛ شامل تمام طلا، سکه و شمش (به‌جز مقادیر معاف). |
| ۱ تا ۲ سال | ۲۰٪ | نرخ کاهش‌یافته برای تشویق به نگهداری بلندمدت‌تر؛ معافیت برای فروش‌های کوچک همچنان برقرار است. |
| بیش از ۲ سال | ۱۰٪ | پایین‌ترین نرخ برای سرمایه‌گذاران واقعی و بلندمدت؛ نشان‌دهنده حمایت از سرمایهگذاری پایدار است. |
| فروش تا ۱۵۰ گرم ۱۸ عیار یا معادل آن | معاف | فروش مقادیر کم طلا یا سکه نیاز به پرداخت CGT ندارد، حتی اگر کمتر از یک سال نگهداری شده باشد. |
| معاملات بدون فاکتور معتبر | ریسک محاسبه بالاتر | بدون فاکتور ممکن است کل مبلغ فروش بهعنوان سود محسوب شود و نرخ بالاتر اعمال شود. |
| کسر تورم از سود | — | قبل از محاسبه مالیات، میزان تورم رسمی بانک مرکزی از سود کسر میشود؛ فقط سود واقعی مشمول مالیات است. |
تفاوت مالیات بر ارزش افزوده طلا و مالیات بر عایدی سرمایه طلا
مالیات بر ارزش افزوده طلا هنگام خرید و فقط روی اجرت ساخت و سود فروشنده حساب میشود و اصل طلا و طلای آبشده از آن معاف‌اند.
اما مالیات بر عایدی سرمایه طلا زمان فروش و فقط روی سود واقعی پس از کسر تورم دریافت میشود و نرخ آن بسته به مدت نگهداری (۳۰٪، ۲۰٪ یا ۱۰٪) متغیر است. در تصویر زیر به مقایسه کامل این 2 نوع مالیات طلا پرداخته‌ایم:
مالیات انواع طلا چقدر است؟
برای درک بهتر تفاوت مالیاتها، هر نوع طلا یا محصول وابسته قوانین خاص خود را دارد و میزان مالیات بسته به نوع معامله متفاوت است. جدول زیر بهصورت خلاصه وضعیت مالیاتی انواع طلا و نکات مهم مربوط به هرکدام را نشان می‌دهد.
| نوع طلا/محصول | وضعیت مالیاتی | توضیحات تکمیلی و نکات مهم |
|---|---|---|
| طلای نو | ۹٪ فقط روی اجرت ساخت و سود فروشنده | اصل طلا معاف است؛ فروشنده موظف است مالیات را تفکیک و در فاکتور درج کند. |
| طلای دست‌دوم | اجرت ندارد؛ فقط سود فروشنده مشمول ۹٪ مالیات است | چون اجرتی ندارد، مالیات بسیار کمتر از طلای نو است و برای سرمایهگذاری کوتاه‌مدت مناسب‌تر است. |
| طلای آبشده | کاملاً معاف از مالیات بر ارزش افزوده | بدون اجرت و سود فروشنده است؛ گزینه محبوب سرمایه‌گذاران حرفه‌ای برای کاهش هزینه‌ها. |
| شمش طلا | خریدوفروش رسمی با فاکتور معتبر؛ حجم‌های بالا ممکن است تحت بررسی مالیاتی قرار گیرد | معاف از VAT، اما سود حاصل از فروش مشمول CGT میشود؛ حتماً فاکتور معتبر داشته باشید. |
| سکه طلا | خرید محدود از بانک مرکزی یا طلافروشیهای مجاز معاف؛ خرید سنگین مشمول CGT | تعداد بالای سکه یا معاملات غیررسمی ممکن است در فروش بعدی مالیات بر عایدی سرمایه داشته باشد. |
| طلافروشان | مالیات عملکرد پلکانی ۱۵٪ تا ۲۵٪ بر سود سالانه | سود تا ۲۰۰ میلیون تومان: ۱۵٪، از ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلیون: ۲۰٪، بیش از ۴۰۰ میلیون: ۲۵٪؛ ثبت معاملات در سامانه الزامی است. |
| خریدهای بدون فاکتور معتبر | ریسک مالیاتی بالا | ممکن است کل مبلغ فروش بهعنوان سود محاسبه شود؛ همیشه از فروشنده معتبر و دارای فاکتور رسمی خرید کنید. |
| معاملات مشمول CGT | — | فروش طلا، سکه یا شمش با سود پس از کسر تورم؛ نرخ بر اساس مدت نگهداری: ۳۰٪، ۲۰٪، یا ۱۰٪. |
قوانین و نکات کلیدی برای خریداران و فروشندگان در ایران
۱. دریافت فاکتور رسمی و تفکیکی
هنگام خرید طلا، حتماً فاکتور معتبر دریافت کنید که شامل وزن دقیق، عیار طلا، اجرت ساخت، سود فروشنده و میزان مالیات بر ارزش افزوده باشد. این فاکتور سند قانونی مالکیت شماست و در زمان فروش یا در صورت بروز اختلاف، از شما در برابر ادعاهای مالیاتی یا حقوقی محافظت میکند.
۲. ثبت معاملات در سامانه مودیان
طبق قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان، از سال ۱۴۰۲ تمام طلافروشان موظف‌اند تمامی خرید و فروش‌ها را در این سامانه ثبت کنند. خرید از فروشنده‌ای که به این سامانه متصل است، شفافیت معامله را تضمین کرده و احتمال بروز مشکلات مالیاتی را از بین می‌برد.
۳. رعایت قانون مبارزه با پولشویی
برای خریدهای با ارزش بالا (معمولاً بالای سقف تعیین‌شده توسط سازمان امور مالیاتی)، ارائه مدارک هویتی معتبر مانند کارت ملی الزامی است. این اقدام به جلوگیری از پولشویی و تضمین سلامت بازار طلا کمک میکند.
۴. نگهداری فاکتور خرید
فاکتور خرید را حتی پس از فروش یا استفاده از طلا نیز نگه دارید. در صورت بررسی‌های مالیاتی یا هنگام فروش مجدد، این فاکتور اثبات میکند که طلا بهصورت قانونی خریداری شده و از محاسبه مالیات اضافی یا توقیف دارایی جلوگیری میکند.
۵. انتخاب محل خرید معتبر
برای اطمینان از اصالت طلا و محاسبه صحیح مالیات، خرید را از طلافروشیهای دارای مجوز اتحادیه یا پلتفرم‌های آنلاین معتبر مانند زرمینکس انجام دهید. این کار ریسک دریافت فاکتور غیرقانونی یا مالیات اشتباه را به صفر می‌رساند و از بروز مشکلات در آینده جلوگیری میکند.
مزیت سرمایهگذاری در طلای آبشده و شمش برای کاهش مالیات
سرمایهگذاری در طلای آب شده و شمش طلا برای افرادی که می‌خواهند هزینه‌های جانبی و مالیاتی خود را کم کنند، بهترین انتخاب محسوب میشود. طلای آب شده به دلیل حذف اجرت ساخت و معافیت کامل از مالیات بر ارزش افزوده، عملاً ارزان‌تر و شفاف‌تر از طلای زینتی است. به همین خاطر بسیاری از سرمایه‌گذاران حرفه‌ای ترجیح می‌دهند به جای زیورآلات یا سکه، از این روش استفاده کنند. در پلتفرم زرمینکس امکان خرید طلای آب شده هم بهصورت دیجیتال و هم فیزیکی فراهم است؛ طلای دیجیتال در کیف پول کاربر ثبت میشود و نقدشوندگی فوری دارد، در حالی که طلای فیزیکی را می‌توان بهصورت حضوری تحویل گرفت. زرمینکس این خرید را هم به شکل نقدی و هم به صورت قسطی ارائه می‌دهد تا دسترسی برای سرمایه‌گذاران کوچک‌تر نیز آسان باشد.
شمش‌های طلای معتبر نیز انتخاب دیگری است که به کاهش مالیات کمک میکند. برند زربد در ایران، شمش‌هایی با پلمب دیجیتال و کد اصالت عرضه میکند که از نیم گرم تا ۲۰ گرم موجودند و همه آنها با فاکتور رسمی فروخته می‌شوند. این تنوع وزنی به شما امکان می‌دهد حتی با مبالغ اندک وارد سرمایهگذاری طلا شوید یا با خرید شمش‌های بزرگ‌تر سرمایهگذاری بلندمدت مطمئن‌تری داشته باشید. خرید شمش‌های معتبر مانند زربد یا برندهای بین‌المللی همچون Royal Mint به دلیل نداشتن اجرت ساخت و معافیت از VAT، شفاف‌ترین و به‌صرفه‌ترین گزینه‌ها برای کسانی هستند که می‌خواهند سرمایهگذاری خود را قانونی و بدون هزینه‌های اضافه انجام دهند.
سوالات متداول
- هنگام خرید طلا چه مالیاتی باید پرداخت کنم؟
فقط ۹٪ مالیات بر ارزش افزوده روی اجرت ساخت و سود فروشنده محاسبه میشود؛ اصل طلا و طلای آبشده از این مالیات معاف هستند. - طلای آب شده و شمش طلا هم مالیات دارند؟
طلای آبشده و شمش هنگام خرید هیچ مالیات ارزش افزودهای ندارند. اما اگر بعداً آنها را با قیمت بالاتر بفروشید و از این فروش سود کنید، باید فقط روی سود واقعی خود (بعد از کسر تورم) مالیات بر عایدی سرمایه بپردازید. - خرید سکه طلا از بانک یا طلافروشی مالیات دارد؟
خرید مقدار کمی سکه از بانک مرکزی یا طلافروشیهای معتبر مالیات ارزش افزوده ندارد. ولی اگر بعداً تعداد زیادی سکه را با قیمت بالاتر بفروشید و از آن سود بگیرید، فقط همان سود واقعی شما ممکن است مشمول مالیات بر عایدی سرمایه شود. - مالیات بر عایدی سرمایه طلا چطور محاسبه میشود؟
بر سود خالص پس از کسر تورم اعمال میشود؛ نرخ آن ۳۰٪ برای نگهداری کمتر از یک سال، ۲۰٪ برای یک تا دو سال و ۱۰٪ برای بیش از دو سال است. - چه مقدار طلا از مالیات بر عایدی سرمایه معاف است؟
فروش تا ۱۵۰ گرم طلای ۱۸ عیار یا مقدار معادل آن در سکه و شمش، از پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه معاف است؛ یعنی اگر کمتر از این مقدار بفروشید، حتی با سود هم مالیاتی پرداخت نمیکنید. - طلافروشان چه مالیاتی میپردازند؟
آنها باید سود سالانه خود را بهصورت پلکانی اعلام و پرداخت کنند: تا ۲۰۰ میلیون تومان ۱۵٪، بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلیون تومان ۲۰٪ و بیش از ۴۰۰ میلیون تومان ۲۵٪. - خرید بدون فاکتور چه ریسکی دارد؟
بدون فاکتور معتبر ممکن است در زمان فروش یا بررسی مالیاتی، کل مبلغ فروش بهعنوان سود محاسبه و مالیات بیشتری از شما مطالبه شود. - این مالیاتها به جیب چه کسی میروند؟
همه مبالغ مالیاتی به سازمان امور مالیاتی کشور واریز میشود؛ فروشنده تنها واسطه دریافت و انتقال آن به دولت است. - چرا دولت مالیات طلا دریافت میکند؟
برای کنترل سفتهبازی، ثبات بازار و تأمین درآمدهای عمومی؛ این سیاست از معاملات غیرشفاف جلوگیری میکند و سرمایهگذاری سالم را تشویق میکند.
جمع بندی
مالیات طلا برای شفاف شدن معاملات و جلوگیری از دلالی گرفته میشود. طبق قانون، اصل طلا و طلای آبشده مالیات ندارد و فقط ۹٪ مالیات ارزش افزوده روی اجرت ساخت و سود فروشنده حساب میشود. به همین دلیل، خرید طلای آبشده یا شمش زربد (از نیم‌گرم تا ۲۰ گرم) ارزان‌تر و به‌صرفه‌تر است. در زرمینکس این محصولات هم بهصورت نقدی و هم قسطی، دیجیتال یا فیزیکی، با فاکتور رسمی قابل خریداری‌اند.
اگر طلا یا سکه را بعداً با سود بفروشید، فقط سود واقعی شما بعد از کسر تورم مالیات دارد. این مالیات برای نگهداری کمتر از یک سال ۳۰٪، بین یک تا دو سال ۲۰٪ و بیش از دو سال ۱۰٪ است. همچنین فروش کمتر از ۱۵۰ گرم طلای ۱۸ عیار یا معادل آن، معاف از مالیات است.
برای جلوگیری از دردسر، همیشه فاکتور رسمی تفکیکی بگیرید، از فروشنده معتبر یا زرمینکس خرید کنید و مطمئن شوید معامله در سامانه مودیان ثبت شده باشد. با رعایت این نکات می‌توانید کمترین مالیات را بپردازید و سرمایهگذاری مطمئن‌تری داشته باشید.
